Gleba, kawał czarnej ziemi, której nic nie porasta może przytłoczyć lub przygnębić. Kiedy rozpoczynamy przygodę z ogrodnictwem i przestępujemy do planowania ogrodu, albo w momencie, kiedy pragniemy dokonać w nim zmian, dopada nas niecierpliwość. A to właśnie czarna ziemia jest podstawą, na której w przyszłości wyrosną drzewa i roślinność. Jeśli chcemy ograniczyć naszą ingerencję do minimum, to musimy uwzględnić wpływ naturalnych czynników, także glebę.
Gleba – jej rodzaje oraz jakie są wady i zalety każdej z nich? Czy można wpłynąć na zmianę gleby?
Piaskowa – piasek jest niczym innym jak zwietrzała skała, a wielkość ziarenek to 0,05-2mm. Pomiędzy ziarenkami występują pory, przez które sączy się woda, co oznacza natomiast, że roślinki mają utrudnione pobieranie jej. Im większe ziarna piasku, tym bardziej sucha gleba. Ten rodzaj podłoża jest ubogi w składniki odżywcze i chcąc sadzić na nim cokolwiek, warto je wzbogacić i użyźnić.
Gliniasta – glina podobnie jak piasek jest zwietrzałą skałą, tylko innego pochodzenia. Średnica ziarenek wynosi mniej niż 0,016mm, są one drobniusieńkie. Co za tym idzie, woda sączy się wolniej i jest zatrzymywana oraz słabo przepuszczalna. Przez wysuszoną glebę gliniastą woda podskórna przesiąka bardzo powoli. Sucha gleba tego gatunku jest twarda, ulega popękaniu, zaś wilgotna łatwo się klei. Zaletą takiego podłoża są zawarte w nim składniki odżywcze, które uwalniają się w trakcie rozkładu skały.
Torfowa – składa się głównie z przegniłych w różnym stopniu roślin i ma zdolność do zatrzymywania sporej ilości wody, jest przepuszczalna. Takie gleby występują ponad wodami gruntowymi i ulegają regularnie procesom butwienia, przez co zapadają się. Na tej naturalnie próchniczej glebie bardzo łatwo i szybko wzbijają się rośliny, jednak system ukorzenienia jest mało stabilny. Problem tkwi w nadmiarze wody.
Gliniasto – piaszczysta jest mieszanką gleb opisanych powyżej, a więc zwykle jest urodzajna, prosta w uprawie, dobrze utrzymuje wilgoć, rośliny ją lubią.
Wapienna – pod kątem przydatności uprawowej jest podobna do gleby gliniastej, ze względu na zawartość drobnego piasku.
Na pierwszy rzut oka, żadna z tych gleb nie jest idealna pod uprawę, w praktyce na szczęście rzadko ma się do czynienia z glebą jednego rodzaju, często występują gleby mieszane.
Gleba – struktura i czy można ją poprawić
Budowa gleby oraz jej struktura to sposób wiązania się poszczególnych składników: cząstek gleby, wody i powietrza oraz wzajemny stosunek tych części. Życie gleby i ilość materiału organicznego a także właściwości chemiczne gleby mają stały wpływ na jej strukturę. Gorszą strukturę rozpoznamy po dłuższych opadach, kiedy utworzone kałuże będą duże i słabo wsiąkające w podłoże. To jest znak o lichej przepuszczalności, albo sygnał, że w glebie wytworzyła się warstwa stanowiąca swego rodzaju przeszkodę ( np. warstwa żelazista w glebie piaszczystej, a na torfowej wilgotna warstwa gliny oddziela wierzchnie warstwy od dolnych)
Jak poprawić strukturę gleby?
Na pomoc może przyjść glebogryzarka, która spulchnia, wyrównuje i napowietrza glebę. Podobny efekt uzyskamy stosując łopatę i pracę naszych mięśni.
Próchnica w glebie
Wszystko co jest produktem z rozkładu roślin i zwierząt określane jest mianem próchnicy. Jest to materiał organiczny, na który składają się liście, chwasty, kawałki drewna, nasionka, korzenie, oraz martwe organizmy. W procesie powolnego rozkładu uwalniane są do gleby związki niezbędne dla życia roślin i magazynowane jako środki odżywcze dla nich oraz pozostałych żyjątek znajdujących się w glebie.
Zwiększenie próchnicy w glebie piaszczystej podziała na nią wiążąco, a zatem będzie lepiej trzymać wilgoć. Dla gleby gliniastej zwiększona próchniczość sprawi, że będzie ona luźniejsza, więc będzie łatwiej odprowadzać wodę, a co się z tym wiążę, będzie się ja łatwiej uprawiać. Istotne jest systematyczne nawożenie gleby, ponieważ zapasy składników odżywczych regularnie są pobierane i z czasem zanikną.
Ulepszanie gleby
Co w sytuacji, gdy zamierzamy zapiaszczyć glebę gliniastą lub wydobyć na powierzchnię spodnie warstwy gleby? Możemy zatrudnić profesjonalnego ogrodnika, albo możemy sobie poradzić sami z tym problemem dodając niewielkie ilości składników, najlepiej pochodzenia naturalnego. Jakość gleby piaszczystej możemy poprawić dodając do niej drobnej gliny. Używamy do tego celu mączki gliniastej, na przykład gliny bentonitowej. Poza tym należy stale uzupełniać zawartość materiału organicznego w glebie dodając do niej kompost i ewentualnie nawóz zwierzęcy.
Gleba gliniasta służy nam tu pomocą, gdyż z natury bogata jest w składniki odżywcze, materiał organiczny można więc dodawać w postaci torfu ogrodniczego. Na słabych glebach torfowych uzyskamy silniejszy wzrost roślin dodając do podłoża nieco mączki bazaltowej lub skalnej. W latach następnych po założeniu ogrodu można mieszać różne rodzaje mączki z wierzchnią warstwą gleby i rozłożyć pomiędzy roślinami. Torf ogrodniczy i kompostownik nakłada się na wierzch, następnie delikatnie skopuje glebę. Ponieważ rośliny czerpią ciągle składniki odżywcze z materiału organicznego, należy go systematycznie uzupełniać.
Gleba i kwasowość
Określenia kwaśna gleba i kwasowość są niejednoznaczne. Na kwaśnych glebach z natury nie występuje wapno ani kreda. Bakterie, konieczne do przetworzenia materiału organicznego na składniki pobierane przez rośliny, rozmnażają się słabo, a ich działanie jest wolniejsze niż na glebach wapiennych. Kwaśna gleba może więc zawierać więcej nie rozłożonych części roślin, co sprawia, iż jest wprawdzie bardziej wilgotna, lecz nie bardziej urodzajna. Grupa roślin łąkowych bardzo lubi takie kwaśne gleby, ubogie w składniki odżywcze.
Słowo ,,kwasowość” dotyczy zawartości wapnia w glebie. Określa ją czynnik pH zwany inaczej stopniem kwasowości lub odczynem gleby.
pH = 7 oznacza odczyn obojętny, < 7, na przykład pH 6,5 oznacza odczyn kwaśny, a pH > 7, na przykład pH 7,5 to odczyn zasadowy, inaczej alkaliczny, taka gleba ma dużą zawartość wapnia.
Każda gleba ma ustaloną idealną kwasowość. Dla gleb gliniastych odczyn ten wynosi około 7, dla gleb piaszczystych może się wahać od 5 do 6, gleby piaszczysto-gliniaste mają odczyn około 6,5, a dla gleb torfowych idealne pH wynosi 5 do 5,5. Dodając wapno do gleby, neutralizujemy zawarte w niej kwasy i uwalniamy składniki odżywcze. Na cięższych glebach wapno sprzyja tworzeniu się gruzełków, co powoduje, że struktura gleby staje się luźniejsza.